Ocena:
5/5 | 1 głosów
Do Starachowic po raz kolejny przyjechał Howard Chandler, dawny żydowski mieszkaniec naszego miasta, któremu udało się przeżyć Holocaust. Towarzyszyło mu około 70 osób ze Stanów Zjednoczonych i Kanady, dla których ten ponad 90-letni mężczyzna był żywym świadkiem dramatu II wojny światowej. I cudu ocalałego życia.
Howard Chandler / fot. UM Starachowice
Howard Chandler przed II wojną światową mieszkał wraz z bliskimi w Wierzbniku - dzisiejszej dzielnicy Starachowic, który wówczas stanowił główne skupisko judaistycznej społeczności. Gdy Niemcy napadli na Polskę, rozpoczynając 6- letni okres krwawej okupacji naznaczonej szczególnym okrucieństwem wobec Żydów, Howard był nastolatkiem. Hitlerowcy zamienili jego normalną niegdyś dzielnicę w getto. Stłoczeni tu ludzie codziennie zmagali się z terrorem, głodem, chorobami i przymusem niewolniczej pracy na rzecz okupantów. Byli też z byle powodu mordowani, ale prawdziwe piekło zaczęło się w październiku 1942 roku. Wtedy hitlerowcy zaczęli likwidację getta, wywożąc jego mieszkańców do obozu zagłady w Treblince, gdzie czekała ich natychmiastowa śmierć w komorach gazowych. To straszne miejsce stało się przypuszczalnym grobem bliskich pana Howarda.
- Ja i brat przeżyliśmy. Moja matka, siostra i młodszy brat nie. W jednym dniu połowa rodziny przestała istnieć. Nie wiedzieliśmy dokąd ich biorą - mówił nienaganną polszczyzną w krótkiej rozmowie dla "Gazety Starachowickiej".
Howard Chandler ocalał jako jeden z nielicznych. Paradoksalnie, uratowało go to, co inni przypłacili życiem - pobyt w starachowickim obozie pracy przymusowej.
- Pracowałem na Wielkim Piecu, potem w stalowni. Chorowaliśmy na tyfus, co było bardzo niebezpieczne, bo Niemcy rozstrzeliwali wszystkich, którzy nie mogli pracować. Ja dałem radę, choć do pracy wychodziłem chory - wspominał.
Howard Chandler wraca do Starachowic praktycznie co roku od wielu lat. Przyjeżdża w towarzystwie przedstawicieli współczesnego pokolenia Żydów: młodzieży i dorosłych. W ramach edukacji historycznej razem podążają śladami swoich przodków.
- Młodzi słyszeli od swoich rodzin i są ciekawi, gdzie tu żyli Żydzi, gdzie mieli sklepy, gdzie handlowali - mówi.
W Starachowicach zwiedzają m.in. dawny Wierzbnik, czyli dzisiejszy Rynek i jego okolice. Howard Chandler pełni rolę przewodnika: pokazuje budynki i ulice i opowiada, jak tu niegdyś toczyło się życie jego i sąsiadów, co się zmieniło. Zawsze są też w miejscach poświęconych pamięci społeczności wyznania mojżeszowego. W naszym mieście taką rolę pełni choćby tablica na Rynku upamiętniającą 4500 starachowickich Żydów - ofiar hitlerowskiego terroru, czy cmentarz żydowski przy ulicy Bieszczadzkiej na osiedlu Trzech Krzyży.
Tradycyjnie już, w czasie pobytu w Starachowicach Howarda Chandlera i jego towarzyszy podejmują lokalne władze. W tym roku oficjalne powitanie przez m.in prezydenta miasta Marka Materka odbyło się na terenie Muzeum Przyrody i Techniki.
- Może się Pan dzielić tym, co przeżył sam oraz inni mieszkańcy Wierzbnika z żyjącymi tu obecnie. To ma ogromną wartość nieprzeliczalną na żadne pieniądze. Serdecznie za to dziękuję - mówił szef miasta.
Wobec zgromadzonych żydowski gość wygłosił długie wspomnieniowe przemówienie w języku angielskim. Następnie odbyło się zwyczajowe zwiedzanie Wierzbnika i przejście pod tablicę na starachowickim Rynku, gdzie oddano hołd męczennikom Holocaustu modlitwą w obrządku judaistycznym i złożeniem kwiatów. Były też odwiedziny kirkutu przy ulicy Bieszczadzkiej, a następnie nowy akcent: pobyt na starachowickiej strzelnicy, na terenie której Niemcy utworzyli obóz niewolniczej pracy dla Żydów, a pod koniec wojny wymordowali bezbronnych robotników. W miejscu w którym znajdował się największy masowy grób Howard Chandler, prezydent Starachowic Marek Materek oraz prezes Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Starachowicach Jerzy Miśkiewicz wkopali symboliczny nagrobek żydowski, czyli macewę, z napisem upamiętniającym ofiary.
Howard Chandler w czasie likwidacji wierzbnickiego getta stracił tych, których kochał, sam niemal cudem przeżył obóz pracy. Co roku podejmuje jednak wyzwanie bezpośredniej konfrontacji z bolesną przeszłością, by edukować młode pokolenie. Mimo wszystko pobyt w naszym mieście nie jest dla niego wyłącznie powodem do cierpienia.
- Widzę, że ludzie są lepsi. Jak pamiętam moich sąsiadów i kolegów w szkole, to nie wszyscy lubili Żydów. Dziś w Starachowicach jest pięknie - dodaje.
fot. Gazeta Starachowicka
fot. FB Marek Materek
2024-04-14
Od e-maili do książki, czyli historia ochroniarza "Ponurego"
Kapitan Leszek Zahorski był jednym z żołnierzy z osobistej ochrony legendarnego majora Armii Krajowej Jana Piwnika „Ponurego”. Jego życiorys to typowa historia Żołnierza Wyklętego, prześladowanego przez komunistów patrioty, którzy więzili go przez 10 lat. Gdy w 2009 roku odwiedził wąchocką polanę Wykus zaprzyjaźnił się z Katarzyną Kołodziejczyk-Daniłowicz, byłą dziennikarką "Gazety Starachowickiej". Efektem tej znajomości jest napisania przez nią biografia kapitana Zahorskiego pt. „Pozostałem Niepokonany”. Publikacja ukaże się w tym roku. To będzie 100. rocznica urodzin i zarazem 10. rocznica śmierci jej głównego bohatera.
2024-03-13
Spadkobiercy XIX - wiecznej administracji
25 lat temu w wyniku reformy podziału administracyjnego Polski reaktywowano zlikwidowane w latach 70- tych XX wieku powiaty. Decyzja zapadła w 1998 roku a nowe jednostki samorządowe rozpoczęły działalność z początkiem 1999 roku. Miały własnych radnych i zarządy pod kierownictwem starostów. Taki był też początek powiatu starachowickiego, który swoje 25-te urodziny obchodził 12 marca br. na uroczystej sesji z udziałem obecnych i byłych: samorządowców, pracowników starostwa, podległych mu jednostek oraz gości. A zaproszenie przyjęli m.in. wicewojewoda świętokrzyski Michał Skotnicki i Jan Maćkowiak, wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego.
2024-02-14
Zapomniany dobroczyńca
Postać Feliksa Sławka być może kojarzą dziś tylko najstarsi starachowiczanie. I może tylko oni oraz pasjonaci - regionaliści nie mieliby problemu z odpowiedzią na pytanie, dlaczego dzisiejsze wzgórze Trzech Krzyży było kiedyś nazywane Górą Sławka. Kilkadziesiąt lat temu wiedzieli to wszyscy mieszkańcy naszego miasta. Także i to, że Feliks Sławek posiada niezwykły dar leczenia. Ten prosty rolnik z powodzeniem składał złamane kości i nastawiał zwichnięte stawy zyskując uznanie zawodowych medyków i dozgonną wdzięczność swoich pacjentów, od których nie brał zapłaty. Jego postać chce przywrócić zbiorowej pamięci starachowiczanin Wiesław Michałek. Zaproponował władzom miasta, by imieniem Feliksa Sławka nazwać rondo na zbiegu ulic: Radomskiej i Batalionów Chłopskich. A my już teraz przypominany postać zapomnianego dobroczyńcy Starachowic na podstawie informacji ustalonych przez Wiesława Michałka.
2024-01-18
Zgoda króla to był dopiero początek
16 stycznia 1624 roku król Zygmunt III z dynastii Wazów wydał dokument zezwalający na założenie miasta Wierzbnik przez opata świętokrzyskich benedyktynów Bogusława Radoszewskiego. Zakon utarł nosa swoim cysterskim konkurentom, którzy zarzucali mu bezprawne przejęcie terenów pod przyszłe osadnictwo. Ale i tak miasto powstało dopiero 33 lata później. A sprzyjające warunki stworzyło ku temu wcześniejsze nielegalne działanie pewnej wdowy. Zapraszamy do lektury intrygującej historii narodzin naszego miasta, przygotowanej przez Pawła Kołodziejskiego, dyrektora Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach.
2023-12-01
Pamięć o starach
W Starachowicach nie produkuje się już starów, ale wspomnienie o nich jest tu nadal żywe. Jak się przejawia? Zapraszamy na ostatni odcinek poświęcony naszym ciężarówkom.
2023-11-24
Star 944 i 1466, czyli ostatnie ciężarówki ze Starachowic
Te terenowe pojazdy zaczęły być wytwarzane od 2000 roku. MAN liczył, że zyska na nie stałego odbiorcę w postaci polskiego wojska. Jednak stary 944 i 1466 sprzedawały się tak słabo, że po około 6 latach zniknęły z oferty produkcyjnej. Wraz z nimi skończyła się 58 - letnia historia ciężarówek ze Starachowic.
2023-11-19
Star S 2000, czyli ostatnia rodzina tej marki
Były to ciężarówki już całkowicie zunifikowane z wyrobami koncernu MAN. Nowy właściciel większości zakładu w Starachowicach zostawił mu jeszcze dawną nazwę, do używania której nabył wyłączne prawo. Star S 2000 zadebiutował pod koniec 2000 roku w 8 wersjach, ale słabe zainteresowanie nabywców przypieczętowało jego los po zaledwie 2 latach produkcji.
2023-11-13
Star 8.125 i 12.155, czyli efekty prywatyzacji
Pojawiły się w 1998 roku na bazie współpracy nowego większościowego współwłaściciela zakładów Star, czyli Sobiesława Zasady z koncernem MAN. To Niemcy przygotowali stara 8.125 oraz stara 12.155 i tę nowość widać było choćby w nietypowym oznaczeniu numerycznym tych ciężarówek. Zmiany objęły także logo przypominające teraz dwupasmową drogę. I rzeczywiście te samochody wyznaczyły już zupełnie nową drogę funkcjonowania starachowickiej fabryki.
2023-11-03
Star 742, czyli wolnorynkowe kłopoty małej ciężarówki
Zaproponowano go jako samochód pośredni między dostawczym żukiem a ciężarowym starem 200. Z tego powodu był nazywany popularnie "starachowickim maluchem". Miał jednak pecha, bo zadebiutował w bardzo trudnym momencie: masowego sprowadzania samochodów z zagranicy w ramach początkującego w Polsce wolnego rynku, ale też towarzyszącej tym przemianom drożyzny, masowych zwolnień, strajków i postępującego zadłużenia FSC. Star 742 był świadkiem końca jej istnienia.
2023-10-26