O Zamoyskim, co Pińczów z Zamościem połączy

Na wschodnich rubieżach polski, tam, gdzie nikt już się niczego nie spodziewa oczom wędrowców ukazuje się ona... architektoniczna perła kresów urzekająca harmonią, sycąca oczy urodą zabytków i śniąca o latach chwały. Jak się dobrze zasłuchać to i legendę się usłyszy, ale o tym za chwilę.

Twierdza Zamość powstaje na zlecenie Wielkiego Kanclerza Koronnego Jana Zamoyskiego, ma służyć ochronie dóbr rodowych. Jest rok 1580, do 1618 wraz z twierdzą powstaje Miasto Idealne, które dziś ściąga tłumy turystów. Atrakcji tam bowiem czeka gros...

Sercem miasta jest rynek i wspomnijmy, że Zamość ma ich kilka (wodny, solny), ale ten najważniejszy to oczywiście Rynek Wielki. Razem z Ratuszem i całym Starym Miastem wpisany jest na listę Światowego Dziedzictwa Unesco. To jeden z największych rynków w Europie. Jak wygląda? 

- Kwadrat dużego rynku zdobią kamienice, fasady kamieniczek zdobią zaś podcienia. W cztery świata strony rynek przecinają ulice i tak od wieków nic się tu nie zmienia - mówił o swoim mieście rodzinnym Marek Grechuta, bo tak, właśnie tu się urodził i tu do szkół uczęszczał. Ale perłą zamojskiego rynku jest Ratusz, monumentalne, słynne wachlarzowe schody zapierają dech i każdy chce się na nich fotografować. Skoro jednak ratusz to wieża, a jak wieża to hejnał i z nim związana jest pewna ciekawostka.

Otóż o zamojskim hejnale krążą trzy legendy, a związane jest to z tym, że w Zamościu hejnał grany jest tylko na trzy strony świata. Jedna z legend mówi o niechęci I ordynata Jana Zamoyskiego do króla Zygmunta III Wazy. Zamoyski miał wydać zakaz trąbienia hejnału w kierunku Krakowa. Inna legenda odwołuje się do prowadzących do miasta trzech bram, w kierunku których miał być grany hejnał, jeszcze inna nawiązuje do utworzonej ordynacji oraz jej stolicy Zamościa, dla którego Kraków miał być konkurencją – stąd Jan Zamoyski miał zabronić słać pozdrowienia do stolicy kraju.

Ja Wam powiem na ucho, że pierwsza i ostatnia są mi najbliższe i im najbardziej wierzę - chyba się z imć Zamoyskim jednak polubimy.

Hejnał grany jest w południe w sezonie letnim, warto więc sobie zaplanować tak podróż, by się na niego załapać.

Warto zarezerwować sobie czas na zamojską Twierdzę, jest co oglądać, bo na przełomie wieków XVI i XVII miasto zostało opasane potężnymi fortyfikacjami bastionowymi, kurtynami i fosami, a sama Twierdza  posiadała 7 bastionów rozmieszczonych na obwodzie. Koniecznie należy się wybrać Trasą Turystyczną Bastion VII. Trasa licząca około pól kilometra i prowadzi podziemnymi korytarzami, galeriami strzelniczymi, kazamatami. Coś dla chłopców - małych i dużych.

Warto zajrzeć do synagogi i do katedry, przespacerować zaułkami Starego Miasta i zerknąć do sympatycznego muzeum fotografii. Tam zaś same niezwykłości, aparaty fotograficzne takie, że oko zbieleje nawet amatorowi, a ten kto się zna obrazi się natychmiast. Że nie ma.

- Z dala od głównych traktów, gdzieś na mapy skraju,/Na południowo-wschodnich rubieżach Polskości /Stoi senna zjawa jak widok prosto z raju,/Owoc hetmańskiej wiedzy i mądrości. - zakończmy tę historię znów Grechutą i jego słowami zaprośmy do Zamościa. Warto zajrzeć na podwórko jego rodzinnego domu, może doleci jakaś pieśń jego słowami lekkimi jak piórko.

Zanim jednak całkiem Was do Zamościa puszczę to przypomnę, że ów Jan Zamoyski związki z ziemią świętokrzyską miał. Z Pińczowem konkretnie. Czym połączył Pińczów z Zamościem? Swoją osobą. W 1559 roku w czerwcu, właśnie w Pińczowie, w zamienionym na zbór kościele św. Jana Ewangelisty odczytano zebranej na synod szlachcie „Hymn” Jana Kochanowskiego (zaczynający się od: „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?”). Recytowany po raz pierwszy publicznie wiersz wywołał entuzjazm obecnego w świątyni Reja, zaś całą tę scenę opisał po latach Jan Zamoyski, przyszły kanclerz i hetman, wówczas młodziutki starosta bełski i świadek wydarzenia.

Warto? Zapewniam, że tak.