O czarcie, gwoździach i piekielnym rezerwacie

Dawno, dawno temu...

Tak zazwyczaj zaczynają się baśnie, ale zabierając Was na wycieczkę po regionie nie sposób inaczej zacząć.

Świętokrzyskie bowiem to jeden z najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych regionów w Polsce. Położenie geograficzne, piękna przyroda i rojące się, w leśnych sanktuariach Świętokrzyskiego Parku Narodowego, czarownice i diabły to clou miejsca, idealnego zarówno na długie wakacje, jak i weekendowy relaks. Szczególnie z dziećmi, bo kto, jak nie one, jest najlepszym odbiorcą baśni, bajek i bajeczek. Dobra, ja jestem lepszym, albo chociaż na równi.

Zacznijmy zatem od powiatu starachowickiego. Położony w północnej części województwa świętokrzyskiego, z przepięknym widokiem na świętokrzyskie szczyty i pasma, otoczony wstęgą rzek Czarnej i Kamiennej, ma historię, która aż się prosi o baśniowy początek. Tym bardziej, że ze Świętego Krzyża i Łysicy diabłom i czarownicom tu całkiem blisko i po drodze. Wydawać by się mogło, że bogata w tradycje przemysłowe okolica nie może poszczycić się jakąś nadzwyczajną szatą przyrodniczą, nic jednak bardziej mylnego. Każdy przewodnik świętokrzyski powie, że to właśnie przemysłowi w dużej mierze zawdzięczamy bogactwo rozlewisk czy jeziorek, często ukrytych wśród leśnych ostępów i w tym też temacie powiat starachowicki nie jest wyjątkiem. Przynajmniej w kilku jego zakątkach znajdziemy ślady po dawnych groblach, przepustach i wielkich piecach. Ale tym razem nie w tym rzecz. Tym razem rzecz w diabelskich knowaniach czartów, które wciąż na świętokrzyskich gościńcach spotkać można. Nie trzeba szukać daleko. Gmina Brody jest do tego idealna.

                                                                                  Koń piekielnymi gwoździami podkuty

Jeśli  lubicie piesze wycieczki, to zapraszamy do wyjątkowego lasu, leżącego w miejscowości Lubienia, na urokliwy teren Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej. Tak wielu gatunków drzew, jakie porastają brzegi rzeki Świętojanki, chyba nigdzie nie znajdziecie, ale przecież teren Rezerwatu Rosochacz, to także rośliny runa, od tych najzwyklejszych jak na przykład borówka bagienna, po te wyjątkowe i chronione. Rosiczka czy wilcze łyko to tylko niektóre z nich. Ale niepowtarzalny klimat, tak powiatu starachowickiego jak i całego regionu świętokrzyskiego, to również czary, gawędy i bajania.

A więc...

Od zawsze, przy ważniejszych drogach stawiano karczmy, by zmęczeni drogą wędrowcy mieli gdzie złożyć na noc zmęczone kości lub też napoić zdrożone konie. A skoro konie, to gdzieś koło karczmy musiała stać i kuźnia, nieraz bowiem zdarzało się, że jakąś podkówkę należało naprawić. Przypominamy, że były to czasy, kiedy po wiejskich drogach często spacerowały świętokrzyskie diabły, niejeden przewodnik świętokrzyski zaświadczy, bijąc się w pierś, że do dziś jeszcze jakiś psotny czarcik potrafi pomieszać i szyki, i szlaki Tak też stało się w Lubieni, w miejscu dzisiejszego rezerwatu. To właśnie tu pomieszkiwał i w szkody chodził diabeł o wdzięcznym imieniu Rosochaty. W wolnych chwilach siadał w koronach drzew i obserwował tak okolicę jak i samą karczmę.

I zdarzyło się kiedyś, że jeden gospodarz z Młynka konia do kuźni na podkucie przyprowadził, zostawił, a sam do karczmy się udał. Na własne zresztą nieszczęście, dodajmy. Chłodno i wietrznie tego dnia było, a zatem gospodarz poprosił karczmarza o coś rozgrzewającego, żeby go w kościach łamać przestało.

Mleko może to było, albo inny miód...

Jedna szklanka, druga i trzecia, gospodarz sobie nie żałował, a kowal w tym czasie kuł. Tak, niestety, niefortunnie, że palucha sobie przetrącił, a że prosty dość był, to i zaklął siarczyście: Niech to diabli wezmą.

Przekleństwa kowala usłyszał Rosochaty, natychmiast się w kuźni zjawił, przygotowane do podkucia gwoździe na diabelskie

zamienił i za kowala robotę dokończył. Koń podkuty czekał, a gospodarz zmęczony w gospodzie przysypiał, w końcu jednak

siły zebrał i po rumaka poszedł. I jak poszedł, tak prawie przepadł, bo koń przez samego czarta był prowadzony, ten zaś wiódł go ku rzeczce Świętojance, która do dziś przez Lubienię przepływa. Były tam grzęzawiska głębokie i krzaki gęstwiną straszące, a senny gospodarz, idący za zwierzęciem, nawet nie spostrzegł, że wprost na manowce zmierza. Do momentu, gdy wpadł po pas w bagno.

Och, jak krzyczał, prosił i złorzeczył, ale nikt go nie słyszał, tylko śmiech dziwny z każdej strony w uszach mu huczał. W obliczu zbliżającego się końca gospodarz w różaniec uzbrojony modlić się począł i to go uratowało. Usłyszał go, przejeżdżający nieopodal, Gajowy, który wracał z Wierzbnika, pomógł i gospodarza do domu odwiózł. Na pamiątkę tego wydarzenia, a także ku przestrodze, tam, gdzie bagna i rozlewiska Świętojanki, dziś rezerwat leśny się znajduje. O wdzięcznej nazwie Rosochacz.

Przewodnicy świętokrzyscy bajdurzą, że do dziś czasami, szczególnie wieczorami, można zobaczyć konia o piekielnych podkowach, a ten, kto ucha nadstawi usłyszy stukot kopyt na drewnianych kładkach, wyznaczających za dnia krótki acz ciekawy turystyczny szlak.

Ja zaś ze serdecznie Rosochacz polecam, bo oprócz baśniowej historii, jest okazja spędzić czas na świeżym powietrzu oraz

przespacerować się dwukilometrową ścieżką dydaktyczną, Może, oprócz końskich kopyt, usłyszycie również głos jastrzębia gołębiarza, który ma tu swoje gniazdo, a może zobaczycie sokoła wędrownego. Lubi tu odpoczywać, gawędząc ze, skrytym wśród leśnych torfowisk, bocianem czarnym. A nad nimi szumi mieszany i wilgotny bór...

 

/Aneta Marciniak - przewodnik świętokrzyski/