Jak to w kopalni koło Starachowic diabeł rogaty się ukrył

Najstarsi mieszkańcy Rudek (koło Starachowic) pamiętają koliste i podłużne zagłębienia w ziemi, dziś pewnie już gęsto porośnięte drzewami i krzewami. Zwano je diablimi lub rudnymi dołami. Nieopodal owych znajdował się duży, tajemniczy staw, poruszany leniwie niewidzialną ręką tworzył czasem gwałtowne wiry, a zapadająca się wówczas wokół ziemia napawała wszystkich lękiem.

W tych to okolicznościach, pod Górą Chełmową, działała znana w całym kraju i za granicą kopalnia (Staszic) rud żelaza, największa w całych Górach Świętokrzyskich. Z czasem powstała przy niej, obecna na mapie do dziś, wieś Rudki. Warto dodać, że podczas badań archeologicznych, prowadzonych tuż przed II wojną światową, odkryto tu chodniki z drewnianymi stemplami, a w namulisku rzymskie denary, co wskazywało, że już w IV wieku n.e. była w Rudkach kopalnia rudy do wytopu w dymarkach.

Ale do rzeczy.

W 1939 roku górnicy zeszły pod ziemię, na głębokość stu metrów. Prace trwały w najlepsze, gdy nagle... głuchą ciszę przerwał krzyk. I ryk. Potężny łoskot dobiegł ze starych wyrobisk i powtórzył się kilkakrotnym echem...

- Diabeł, diabeł! - zakrzyknęli zgodnie górnicy.

Coś zjechało nieczynnym szybikiem, rozwaliło przegniłe deski obudowy i, stanąwszy pośrodku chodnika, zaryczało złowrogo. Znajdujący się w pobliżu ludzie dostrzegli wielki, rogaty łeb, w popłochu porzucali narzędzia i opuszczali podziemne chodniki. Jeden odważny górnik się znalazł i poszedł na spotkanie z rogatą bestią, szedł w kierunku wejścia szybu z podniesionym czołem, żegnany spojrzeniami kolegów. Kiedy długo nie wracał, a ryki przeraźliwe rozsadzały uszy, Ci zaczęli skradać się ku wyjściu. Co znaleźli, gdy tam dotarli? Zmęczonego kolegę, który pomagał... krowie wydostać się z pułapki kopalni.

Ot i całą tajemnica. biedna, łaciata mućka pasąc się na łące, zaplątała się kopytem i wpadła do szybu, a dzielny górnik do końca życia nazywany był pogromcą świętokrzyskiego diabła.

Aneta Marcniak - przewodnik świętokrzyski