Powiew historii

Ocena:

5/5 | 1 głosów

Uczestnicy spotkania zorganizowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Starachowicach mieli okazję poznać historię odzyskiwania przez Polskę niepodległości z pespektywy naszego miasta, dzięki wykładowi Grzegorza Bernaciaka kustosza Izby Tradycji i Dziedzictwa Kulturowego w Brodach, który zaprezentował także oryginalne militaria z tamtego czasu. W programie wydarzenia znalazła się ponadto promocja książki Stefana Orczykowskiego prezentująca sylwetki mało znanych świętokrzyskich patriotów z czasów II wojny światowej.

fot. Gazeta Starachowicka 

Publikacja nosi tytuł, który najlepiej zdradza motywacje autora  „Nie pozwolę zapomnieć. Umarli bohaterowie są wśród nas dopóty, dopóki o nich pamiętamy”. Stefan Orczykowski przedstawia w niej sylwetki 6 osób. 

- Są wśród nich ludzie, którzy nie wrócili z wojny do domu. Tak jak mój stryjek Józef Orczykowski, leśniczy w Chwałowicach i organizator partyzantki AK wraz z Antonim Hedą "Szarym". Mam zdjęcie stryjka z tamtego czasu przy konnym wozie, którym woził broń dla partyzantki. Później u "Potoka" (Wincenty Tomasik - przyp. autorki) prowadził tajną kancelarię. Po aresztowaniu w Lipsku przez Niemców był przesłuchiwany w Radomiu. Życie stracił w 1944 roku w komorze gazowej w Oświęcimiu - opowiadał Stefan Orczykowski. 

- Wspominam też o najmłodszym bracie mamy, który był nauczycielem na Wołyniu. Ożenił się z krewną słynnego majora "Hubala", poszedł na wojnę. 3 stycznia 1945 roku utonął pod Warszawą. Piszę również o dyrektorze szkoły rolniczej w Chwałowicach zamordowanym przez Niemców w Radomiu na Firleju oraz o księdzu z Iłży, który przyjaźnił się z "Szarym" i moim stryjkiem. Zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau. Bohaterowie wojenni mają groby, odprawiane są za nich msze, a ci, o których ja piszę są mało znani w społeczeństwie. Chcę przywrócić o nich pamięć - podkreślał pan Stefan.  

Przy okazji opisywania losów głównych bohaterów w książce pojawiają się także wspomnienia o tych, których udało się przeżyć wojnę. Wśród nich jest m.in. legendarny generał "Szary", którego Stefan Orczykowski poznał jako mały chłopiec. 

- To były lata 50- te, wtedy komuniści wypuścili go z więzienia. Gdy wracał do domu do Małomierzyc zatrzymał się przed naszym gospodarstwem. Zawołał mnie, pocałował w czoło, widziałem, że miał łzy w oczach. Powiedział, żebym poprosił babcię.  Padli sobie w ramiona i oboje płakali z powodu śmierci mojego stryjka - opowiadał autor wspomnieniowej książki. 

Wieczór autorski Stefana Orczykowskiego poprzedził wykład Grzegorza Bernaciaka, kustosza Izby Tradycji i Dziedzictwa Kulturowego w Brodach pod hasłem "Niepodległość nad Kamienną”. Aby wprowadzić słuchaczy w temat i nakreślić kontekst historyczny prelegent zaczął swoją opowieść od 1900 roku a zakończył na rozbrojeniu austriackich zaborców okupujących Wierzbnik, czyli późniejsze Starachowice.   

- Było to dokładnie 1 listopada 1918 roku. Czyli jak widać Warszawa musiała czekać na wyzwolenie jeszcze 10 dni, podczas gdy nam już udało się zbrojnie przejąć władzę. Co prawda w Iłży 22 października bojownicy Polskiej Organizacji Wojskowej m.in. z Wierzbnika próbowali zdobyć posterunek żandarmerii, ale bez powodzenia. Natomiast Ostrowiec i Skarżysko nie podjęły żadnych działań zbrojnych - informował Grzegorz Bernaciak.

Pasjonat historii zrobił swoim słuchaczom miłą niespodziankę zabierając na spotkanie sporo oryginalnej broni z omawianych czasów.

-  Jest przystosowana do pokazów, czyli nie można z niej strzelać. To przedmioty o dużej wartości nie tylko historycznej, ale także finansowej, bo myślę, że za jeden taki cekaem można by kupić bardzo dobry samochód - uświadomił pan Grzegorz.

- To wszystko egzemplarze z mojej prywatnej kolekcji, pochodzą z czasów I wojny światowej, dokładnie sprzed 1917 roku. Przywiozłem tylko takie, które zostały użyte na terenie dzisiejszych Starachowic, co potwierdzają dawne fotografie lub informacje historyczne na temat standardowego wyposażenia cesarsko- królewskiej armii austriackiej. To m.in. cekaem (ciężki karabin maszynowy) schwarzlose, karabiny: rosyjski mosin, niemiecki mauser i austriacki mannlicher, wszystkie  z bagnetami oraz 8 pistoletów i rewolwerów  - wyliczał Grzegorz Bernaciak.

Dodatkową atrakcją była możliwość obejrzenia broni z bliska, czy wzięcia jej do rąk  oczywiście z profesjonalną asekuracją pana Grzegorza.    

iwo