Marzanna, Marzanna - Zła Panna

Ocena:

0/5 | 0 głosów

Uosabiała wszystko to, co co ludzi męczyło i co na im boleśnie na duszy siedziało. Była chorobą, śmiercią, głodem i chłodem. Żeby się tego wszystkiego pozbyć tworzono kukłę, w której zamykano całe zimowe zło, tak właśnie powstawała Marzanna.

FOT. UG Pawłów

Nią rozprawiano się z bolączkami i problemami trapiącymi naszych dziadów ale przede wszystkim nią przywoływano  upragnioną wiosnę, nadzieję, nowe życie, zieleni, ciepła.

Wypychano Marzannę słomą, oblekano w białe płótno (biel symbolizowała śmiertelny całun), formowano do postaci kobiecej, odziewano w spódniczkę i gorsecik, zaplatano warkocze i nadziewano na kij, następnie młode niezamężne dziewczęta tworzyły uroczysty orszak i obnosiły kukłę od domu do domu, aby zabrała z każdego obejścia wszystko to, czego mieszkańcy chcą się pozbyć.

Była tu zachowana pewna hierarchia, zaczynało się od plebanii, gospodarstwa sołtysa, nauczyciela, bogatszych włościan. Po zakończeniu obchodów wynoszono kukłę poza granice osady i rozpoczynało się jej niszczenie. Rzucano ją na ziemię, szarpano, darto na niej ubranie, podpalano i wrzucano do rzeki. Na zakończenie obrzędów należało szybko wrócić do wsi nie oglądając się za siebie, żeby przypadkiem nie przynieść na sobie jakiejś choroby albo innego nieszczęścia. Wierzono, że patrzenie na resztki Marzanny może sprowadzić śmiertelną chorobę. Ręka, która dotknęła jej resztek miała uschnąć. 

Topienie Marzanny czyli zgładzenie zimy i wszelkiego zła było onegdaj wstępem do powitania Nowego, Obrzęd Gaika.

Do wsi wprowadzano zielony gaik - sosnową gałąź przyozdobioną kolorowymi wstążkami, wydmuszkami, kawałkami papieru. Robiono z nią dokładnie to, co na początku z Marzanną, chodzono od domu do domu, śpiewając radosne pieśni i obwieszczając nadejście nowego życia, narodziny, nadzieję. W nagrodę za sprowadzenie do wsi wyczekiwanej przez wszystkich wiosny gospodynie obdarowywały członków orszaku jedzeniem i drobnymi datkami.

Na Ukrainie - warto wiedzieć, żeby podpytać naszych nowych znajomych, kukłę przedstawiającą Marzannę ubierano w koszulę ostatniego mężczyzny, który umarł w wiosce i przepasywano ją sznurem, którym związana była suknia panny młodej.  Przyczepiano do niej skorupki jajek, ozdoby z drewna i słomy.

Według wierzeń zniszczenie Marzanny miało zapewnić szybkie nadejście lata, dobre zbiory oraz zapewnić kawalerom małżeństwa z pięknymi dziewczynami.

Dziś topienie Marzanny to przede wszystkim atrakcja dla najmłodszych. I tak na przykład w Chybicach przedszkolaki zgodnie z tradycją pożegnały zimę a powitały wyczekiwaną wiosnę. W wyjątkowy dzień marcowy, przedszkolaki w niecodziennych, zielonych strojach wyruszyły na wiosenny pochód w promieniach słońca z kukłą Marzanny symbolizującej odchodzącą zimę. śmiechu i zabawy było co niemiara.

Przyszła do nas Pani Wiosna cała w sukni z kwiatów. Uśmiechnięta i radosna wśród lecących ptaków - zaśpiewały przedszkolaki z Dąbrowy i na szkolnym podwórku spaliły Pannę Marzannę.

Z tego samego założenia wyszły dzieci ze Szkoły Podstawowej w Lipiu i Marzannę - Zimową Pannę zniszczyć postanowiły.

- Marzanna,Marzanna zimowa panna, w słomianej sukience rozpostarła ręce. W lęku drżąca cała, topić się nie chciała. Z rozwichrzonym włosem, ognie ją poniosą. Niechaj śnieg i mrozy wiośnie się ukorzą i porą radosną zawitaj nam wiosno! - wyrecytowały maluchy pokazując tym samym, że czas Białej Pani minął przynajmniej na parę miesięcy.

Teraz pora na wiosenne harce.