Powstanie styczniowe nad Kamienną

Ocena:

5/5 | 1 głosów

Pod takim hasłem w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Starachowicach odbyło się spotkanie zainspirowane przypadającą w tym roku 161. rocznicą jednego z najważniejszych wydarzeń w historii Polski, czyli wybuchu powstania styczniowego przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Poprowadził je Grzegorz Bernaciak, kustosz Izby Tradycji i Dziedzictwa Kulturowego w Brodach, który zabrał słuchaczy w świat wydarzeń z pamiętnego stycznia 1863 roku na terenie ziemi świętokrzyskiej. 

fot. Gazeta Starachowicka

Prelegent przypomniał dokonania najważniejszej postaci związanej z przebiegiem powstania styczniowego na tym obszarze, czyli generała Mariana Langiewicza, późniejszego przywódcy całego niepodległościowego zrywu. Powierzono mu tajną misję przeprowadzenia powstańczej kampanii w Górach Świętokrzyskich.

- Przemycił się do Radomia w stroju kataryniarza, a stamtąd przy pomocy Jadwigi Prendowskiej do Mirca, gdzie zaczął się zapoznawać z sytuacją związaną z rozkazem wywołania powstania na ziemi świętokrzyskiej. Tutejsze siły rosyjskie liczyły około 11, 5 tysiąca żołnierzy, na które miała napaść grupa 2,5 tysiąca powstańców. Mimo tego Langiewicz zdecydował się zaatakować rosyjskie garnizony stacjonujące w Szydłowcu, Bodzentynie i Jedlni. W Szydłowcu istniała prężnie działająca organizacja patriotyczna dzięki czemu udało się do końca zachować wybuch powstania w tajemnicy. Polacy zaatakowali 22 stycznia o północy. To był piątek, gdy normalny ruski oficer napił się gorzałki i drzemał. Polacy zresztą często pomagali sobie alkoholem. W Jedlni również przeprowadzono atak w sposób wzorowy. 150 powstańców wpadło do chałup ze 190 rosyjskimi saperami i kazali się im poddać. Część uciekła, a resztę powstańcy puścili wolno w gaciach i bez butów, bo one w zimie były nieraz bardziej cenne niż broń. Zdobyli też 150 karabinów. W ramach ataku na Bodzentyn księża ogłosili aż 4 wesela, na które zaproszono przebywających w mieście Rosjan. Spito ich porządnie i wzięto do niewoli. Problem w tym, że zostawiono do ich pilnowania tylko jednego powstańca, który wcześniej był w wojsku rosyjskim i przekonali, go żeby ich puścił. Uciekli na rynek, zaczęli strzelać, nasi nie mieli z czego i trzeba było się wycofać. Wycofali się do Wąchocka, gdzie Langiewicz ochłonął. Stwierdził, że to czym dysponuje to nie jest wojsko i trzeba je dopiero tworzyć - opowiadał Grzegorz Bernaciak.    

Swoją prelekcję uzupełnił prezentacją oryginalnej broni z tamtych czasów. Opowieść dotyczyła nie tylko działań militarnych. Przybliżyła także słuchaczom wpływ powstania na życie codzienne ówczesnych Polaków. Był to chociażby specyficzny styl ubierania się, widoczny zwłaszcza w strojach kobiet, będący wyrazem solidarności z walczącymi o odzyskanie wolności przez nasz kraj. Kobiety zaczęły się nosić na czarno jeszcze przed powstaniem styczniowym na znak żałoby po znanych ludziach w trakcie ich pogrzebów, mających charakter patriotycznych demonstracji ulicznych, a następnie już w trakcie powstańczej kampanii i po jej klęsce skutkującej surowymi represjami ze strony Rosjan. Żałobne stroje były także zakazane.  

-  Panie broniły się przed konsekwencjami dodając do garderoby jakieś białe elementy. Ta moda rozlała się potem na inne kraje. Nasze kobiety, dzięki już wówczas dobrze funkcjonującym mediom, zwróciły uwagę w Europie. Czarną suknię oraz otrzymany z Polski srebrny krzyż nosiła na przykład córka Karola Marksa. Moda na żałobę narodową skończyła się oficjalnie w 1866 roku, gdy rosyjski car ogłosił amnestię dla powstańców, ale niektórzy nadal się tak ubierali - informował Grzegorz Bernaciak.